Бу дунёнинг синовларига кимдир дош беради, кимдир йўқ. Айримлар ҳамма дардини ичига ютса, баъзилар кимгадир дилидаги айтиб енгил тортади. Ана шундай дарддош истаган бугунги муштарийларимизнинг муаммолари сизни ҳам бефарқ қолдирмайди… Бу галги мухлисларимизга журналист Нозима Воҳидова маслаҳат беради: — Яқинда газетага обуна бўлиш учун «Азизим»нинг муаллифи Умида опа Усмонова билан маслаҳатлашдим. «Мен «Суғдиёна»га обуна бўлдим», деди у киши. Атай, «Нега?» деб сўрадим. «Яқинда келин тушираман, роса келинларбоп газета-да», дея жавоб берди. Ростдан ҳам «Суғдиёна» ҳақиқий аёллар, келинлар, қизлар газетаси! Ўйлаб ўтирмай, обуна бўлдим… «ЙИГИРМА ТЎРТ ЁШИМГАЧА ИККИТА ТУРМУШ…» Юлдузхон, 24 ёш: — Бу дунёнинг менга аталган яна қандай синовлари бор экан, деб ўйлаб қоламан баъзида. Ишонсангиз, эндигина йигирма тўрт ёшни қаршилаган бўлсам-да, икки марта турмуш қуриб ажрашишга улгурдим. Тан оламан, болалигимдан касалманд ва нимжон эдим. Шунинг учун вояга етгач, кимнингдир хасми бўлишга қўрқардим. Онам ҳам буни ўйлаб кўп хавотирга тушарди: — Илоҳим, ўз тенгингни топиб, ували-жували бўлиб кет. Буни ўзим ҳам орзу қилсам-да, юрагимда қўрқув бор эди. Чунки ўзимнинг аҳволимни ўзим билардим. 2001 йилда оғир операцияни бошимдан ўтказганман. Тез чарчардим, салга шамоллаб, мазам бўлмай қоларди. «Ноумид — шайтон», деганларидек ҳолимни билсам-да, не-не орзулар қилмасдим. Бир куни кимдир келиб, «менга фарқи йўқ, ёнимда бўлсанг бўлгани», дейишини кутардим. Буни қаранг, ниятимга тез орада етдим. Бир йигит қатъий сўзида туриб олди: — Сизни авайлаб-асрайман, касал бўлишингизга йўл қўймайман! Касал бўлсангиз ҳам уйланаман! У менинг ишончимни қозониб, алдаб-сулдаб гапига кўндирди. Шу билан тўйимиз бўлди. Аммо, афсуски, уч ой яшаб, осонгина ажрашдик. Бошида катта-катта ваъдалар берган эрим энди «ногирон, касалмад», дейдиган бўлганди. Бунинг устига шу уч ой ичида бўйимда ҳам бўлмади. Шу билан йўлларимиз айро тушди… Иккинчи эрим ҳам қоп-қоп ваъдалар билан уйланганди. Не қилайки, у билан ҳам турмушимиз узоққа бормади. Уч ойда яна ота уйимга қайтдим. Лекин ҳомиладор эдим. Фарзандимиз борлиги ҳам эримни қизиқтирмади. Тинмай мени ҳақоратларди, урарди. Ичиб келиши билан менга тинчлик йўқ эди: — Қийшиқ, «урод», касалманд! Хуллас, ҳозир уйдаман. Ўғлим билан отамникида яшаймиз. Хасталигим, болам билан ишсиз уйда ўтиришим узоққа чўзилмаслигини, акам ва янгамларга юк бўлишимни англаб етяпман. Ота-онам борида бемалол яшашим мумкин. Лекин келажагим нима бўлади? Маслаҳат: — Аслида текшириб кўрса, соғлом одамнинг, дардга чалинмаганнинг ўзи йўқ. Кимнингдир қаеридир хаста. Лекин мана шу касални руҳан ва жисман енгишга куч топа оладиганлар, олмайдиганлар бор. Бир мисол, бир пайтлар менга «саратонсиз», дейишган. Икки йил ичида тўққиз марта операция бўлгандим. Аммо тушкунликка тушмадим. Яшаш учун курашиш лозим. Сиз ҳам шундай қилинг. Чунки эндигина йигирма тўртга киргансиз. Айни куч-ғайратга тўлган, олов даврингиз. Фарзандингиз учун ҳам ҳаракат қилинг. Ота-онангиз суяб турганида ўқинг, касб-ҳунар ўрганинг. Одамлар орасида бўлсангиз, яшашга, курашишга рағбатингиз ортади. Ҳаётда ўз ўрнингизни топсангиз, турмуш ўртоғингиз ҳам қайтади. «ОТАМ ҲАМ, УКАМ ҲАМ БЕПАРВО…» Зулхумор, 35 ёш: — Тақдиримда бу қадар кўп синовлар бўлиши етти ухлаб тушимга ҳам кирмаганди. Болалигимдан тенгдошларимга масхара бўлиб ўсдим. Чунки бир оёғим озгина калталиги сабаб ҳамма «чўлоқ» деб гапирарди. Уйдагилар, яқинларим кўнглимга қарагани, авайлашгани билан барибир кўнглим ўксик, дилим кемтик эди. Жисмоний нуқсоним ҳар доим бахтимга соя солгандек туюларди. Менга бирорта йигит севги изҳор қилмаган. Муҳаббат деган илоҳий туйғудан бенасиб бўлдим. «Тенг тенги билан» дейишади. Минг афсуски, мени тенгим ҳам йўқлаб келмади. Хуллас, шундай қилиб бу ҳаётда ўз жуфтимни тополмадим. Энг яқин сирдошим онам эди. У киши доим менга тасалли берарди. Тақдирни қарангки, Худойим онамни ҳам кўп кўрди. Ҳали элликка ҳам кирмаган волидам оғир хасталик билан оғриб, бизни ташлаб кетди. Ўзимни йўқотиб қўйдим. У киши фақат акам ва синглимнинг тўйини кўрганди. Укам ва мен… Укам ҳали ёш, мен яримдил бечора… Бу кутилмаган айрилиқ иккимизга оғир келди. Акам ва синглимнинг овунадиган ўз оиласи, суянадиган яқинлари бор. Отам сал ўтмай уйланди. Қийин бўлгандан укам иккимизга қийин бўлди. Сал вақт ўтмай ўгай онам билан чиқишмай қолдик. Мен ҳам ўттизни қоралай бошлагандим ахир. Онамнинг ўрнини эгаллаган қандайдир бегона аёлга бўйсинишни истамасдим. Бу отамга ҳам ёқмади. Кейин укамни уйлантирдик. Келиним билан ўгай онам тил топишиб, мени ёмонлайдиган, «чўлоқ, қариқиз», дея устимдан куладиган бўлди. Энг ёмони, бунга отам ҳам, укам ҳам бефарқ. Чидолмадим. Акамнинг уйига кўчиб ўтдим. Янгам мени тушунади. Ҳарқалай, у киши тушганида ёш, орзулари бисёр қиз эдим. Сирдошдек эдик. Ўша-ўша акамникида яшайман. Лекин энди у кишининг ҳам болалари вояга етди. Бу ерда ҳам ўзимни ортиқча ҳис қилаётгандекман. Наҳот, кун келиб борадиган жой топа олмай қолсам… Маслаҳат: — Сиз ҳам тушкунсиз. Хафа бўлманг-у, озроқ дангасалигингиз ҳам бор. Агар билсангиз, ҳаётда умуман юра олмайдиган инсонлар ҳам соғлом, етти мучаси соғ кишиларга ибрат бўляпти. Сиз-чи? Бирор марта мустақил бўлишга, ҳаётда ўз ўрнингизни топишга ҳаракат қилдингизми? Фақат уйда ўтирган билан ҳеч нарсага эриша олмайсиз. Тикишни, тўқишни ўрганинг. Ҳунар камми ҳозир? Ҳунар ўргатадиган, ҳунари борларни иш билан таъминлайдиган жойларнинг ҳозир саноғи йўқ. Шундай жойларга боринг, ишланг, пул топинг. Одамлар орасида бўлсангиз, дўстлар орттирасиз, овунасиз. Балки ўз тенгингизни ҳам топарсиз? Ахир, ҳамма жуфт яратилган. «КЎНГИЛ КЕНГ, АММО…» Манзура, 40 ёш: — Аслида дардини дастурхон қилиб юрадиганлар тоифасидан эмасман, ҳаммасини ичимга ютардим. Шунчасига сабр қилдим. Бироқ ҳозир шундай муаммо бошида турибманки, маслаҳатга эҳтиёжим бор. Икки фарзанднинг онасиман. Турмуш ўртоғим билан ўн саккиз йил бирга яшаб, ажрашишга мажбур бўлдим. Тинмай ичарди, ҳеч қаерда ишламасди, бу ҳам етмагандек мени калтакларди. «Букрини гўр тўғирлайди» деганларидек асло тузалмади. Бу ҳол давом этаверса, бир куни ногирон бўлиб қолишимни, фарзандларимнинг келажагини ўйлаб ажрашишга қарор қилдим. Буни қарангки, ажрашганимиздан сўнг у дарҳол уйланиб олди. Мен эса ота уйимдаман. Фаррошлик қиламан. Албатта, топганимни эплаштириб етказишга уринаяпман, лекин бу билан узоққа бориб бўлмайди. Ахир, укамнинг ҳам тўрт боласи бор. Уларнинг ҳам бўйи чўзилиб қолди. Менинг болаларим эса ҳадемай оила қуришга ҳам тайёр бўлади. Биламан, укам ҳам, ота-онам ҳам асло бизни ташлаб қўймайди. Кўнгил кенг бўлса, жой топилади, дейишади. Лекин кичкинагина ҳовлида шунча одамнинг яшаши… Ўз уйим бўлишини, болаларим билан ҳеч кимга мутъе бўлмай яшашни истайман. Бироқ ўйлаб қоламан, бунинг иложи борми? Ёлғиз бошим билан уй-жой қила оламанми? Илтимос, менга тўғри йўл кўрсатинг. Маслаҳат: — Кўнглингизга оғир олсангиз ҳам айтаман. Сиз қирқига чидаб, қирқ бирига чидамабсиз. Ўн саккиз йилга етган сабрингиз наҳот яна бир-икки йилга етмади. Агар шундай қилганингизда болаларингизнинг бошини иккита қилган, эрингиз ҳам босилиб қолган бўлармиди? Айрим кўп ичадиганлар қуда-анда бўлгач босилади. Энди эса фарзандларингизни қанотингиз остига олиб, бирга меҳнат қилинг. Улар албатта бирор касб эгаси бўлсин. Чунки фаррошлик билан уй-жой қилиб бўлмайди. Куч эса бирликда. Фарзандларингиз билан биргаликда ҳаракат қилсангиз ниятингиз етасиз. Наргиза УСАНБОЕВА тайёрлади